17 stycznia 2024 roku, w Klubie Seniora w Rejowcu Fabrycznym, odbyło się II spotkanie z seniorami, zorganizowane przez Fundację REYBUDHELP. Tym razem tematem przewodnim było omówienie kwestii ochrony konsumentów w kontekście promocji oraz jak unikać oszustw. Wydarzenie zgromadziło liczne grono zaangażowanych uczestników, gotowych zgłębiać tajniki bezpiecznych zakupów.
Ochrona Konsumentów – Kluczowe Zagadnienia
Nasza prelegentka skupiła się na omówieniu kluczowych kwestii dotyczących ochrony konsumentów. Podobnie jak podczas wcześniejszego szkolenia, Krystyna Zera, emerytowana dyrektorka Szkoły Podstawowej z Okszowa, poprowadziła prezentację, tym razem skupiając się na praktycznych aspektach ochrony konsumentów. W trakcie spotkania szczegółowo omówiła prawa konsumenta, zwracając uwagę na kwestie takie jak:
- Prawo do informacji – Konsument ma prawo do jasnej, zrozumiałej i prawdziwej informacji o produktach czy usługach.
- Prawo do zwrotu towaru – W sytuacji, gdy zakupiony produkt nie spełnia oczekiwań, konsument ma prawo do zwrotu towaru w określonym czasie.
- Zakaz praktyk agresywnych – Ochrona przed praktykami sprzedażowymi, które naruszają prywatność lub wywołują strach.
- Prawo do reklamacji – W przypadku produktów lub usług niespełniających standardów, konsument ma prawo do składania reklamacji.
- Prawo do bezpieczeństwa – Produkty dostępne na rynku muszą być bezpieczne dla konsumentów.
Istotne dokumenty
Ochrona konsumentów stanowi kluczowy element polityki Unii Europejskiej, a fundamenty tej ochrony znajdują się w Artykule 38 Karty Praw Podstawowych. Artykuł ten, umieszczony w Części IV Karty, Tytule SOLIDARNOŚĆ, stanowi zobowiązanie do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów w polityce Unii.
Szeroki zakres tematu dotyczącego ochrony konsumentów został rozwinięty w Artykułach 114 i 169 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Artykuł 169 TFUE wskazuje ochronę konsumentów jako jedno z głównych zadań Unii, podczas gdy Artykuł 114 TFUE umożliwia Unii ustanawianie przepisów dotyczących harmonizacji prawa konsumenckiego.
Dyrektywa 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych oraz Dyrektywa 93/13/EWG o umowach konsumenckich to kolejne instrumenty regulujące ochronę konsumentów w UE. Pierwsza z nich zakazuje nieuczciwych praktyk handlowych, a druga chroni konsumentów przed nieuczciwymi klauzulami umownymi.
Wprowadzenie Europejskiego Prawa Konsumenta w 2011 r. miało na celu uproszczenie i harmonizację dyrektyw unijnych, obejmując prawa odstąpienia od umowy, informacje dotyczące ceny, dostawy i reklamacji.
Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pełni kluczową rolę w monitorowaniu bezpieczeństwa żywności w UE, dbając o to, aby produkty dostępne na rynku były bezpieczne dla konsumentów.
W Polsce ochrona konsumentów znajduje swoje odzwierciedlenie w różnych aktach prawnych, takich jak Konstytucja RP, Kodeks Cywilny, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, Ustawa o prawach konsumenta, Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, Ustawa o Rachunkowości, Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, oraz Ustawa o Inspekcji Handlowej.
Nowe regulacje wprowadzone od 1 stycznia 2023 r. mają na celu jeszcze skuteczniejszą ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii wprowadza zasady wyraźnego oznaczania cen towarów i usług, razem z nowelą ustawy o prawach konsumenta.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami:
- Obok aktualnej ceny ma być informacja o najniższej cenie towaru lub usługi obowiązującej w ciągu ostatnich 30 dni;
- Cena jednostkowa lub informacja o obniżce ma być umieszczona na danym towarze bezpośrednio przy nim lub w jego pobliżu, w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów;
- Przedsiębiorcy, którzy chcą ogłosić promocję lub wyprzedaż, muszą poinformować klientów o obniżce ceny w taki sposób, aby była ona zrozumiała i dała możliwość porównania cen;
- Obniżona cena powinna być wyróżniona za pomocą innego koloru lub zwrotów takich jak „promocja”, „obniżka” lub „przecena”.
Promocje na darmowych pokazach
Od kilkunastu lat handlowcy wciskają – bo w wielu przypadkach naprawdę nie można mówić o normalnej sprzedaży – osobom starszym przedmioty w bardzo zawyżonych cenach. Dochodzi do tego na specjalnych pokazach w lokalnych domach kultury, restauracjach albo wycieczkach. Najpierw z reguły dostajemy za pośrednictwem poczty zaproszenie lub dzwoni nasz telefon, w którym słyszymy:
„Dzień dobry, zapraszam na spotkanie, ma Pani zagwarantowany atrakcyjny prezent, proszę podać swoje imię, czy przyjdzie Pani sama czy z drugą osobą, dla małżeństw specjalne nagrody, czy godz. 14.00 odpowiada?”
Podczas spotkań pokazowych handlowcy rozpływają się nad zaletami garnków, pościeli lub innych artykułów, które bez kłopotu można kupić w markecie. Stosując różne sztuczki socjotechniczne, namawiają obecnych do dokonywania zakupów.
Gama podejmowanych działań marketingowych jest bardzo szeroka:
- handlowcy urządzają na przykład losowania, w których nagrodą ma być jakiś przedmiot, ale w chwili wydania go okazuje się, że aby otrzymać nagrodę, trzeba kupić kilka innych rzeczy za parę tysięcy złotych.
- Na sali siedzą też podstawione osoby, które zachwalają zalety sprzedawanych produktów.
- Handlowcy nie mówią też o wszystkich kosztach, zatajają też, że sprzedaż dokonywana jest na kredyt udzielany przez jakiś mały znany bank. Po co kredyt? Bo trudniej wycofać się z umowy sfinansowanej w ten sposób.
- Zresztą wypowiedzenie umowy – choć przepisy przewidują taką możliwość – jest w praktyce bardzo trudne, bo firmy sprzedające na pokazach mnożą przeszkody, by tylko nie zwracać klientom pieniędzy.
- Nierzadko też znikają – likwidują działalność tylko po to, by wkrótce zarejestrować ją pod nową nazwą.
Jak nie dać się oszukać promocjom
- Uważnie czytaj/ słuchaj zaproszenia. Powinny uczciwie informować o celu spotkania. Nie daj się zwieść, że chodzi tylko o bezpłatne badania czy wykład. Pamiętaj, że prezenty przeważnie nie są za darmo – czy są warte twojego czasu i narażania się na pokusę?
2. Nie podejmuj szybko i pochopnie decyzji. Nie daj sobie wmówić, że musisz kupić daną rzecz natychmiast, bo potem nie będziesz miał okazji. Masz prawo do rzetelnej informacji na temat oferowanych produktów. Dopytaj o ich właściwości, porównaj ceny.
3. Uważaj przy płatności na raty. Jeśli podpisujesz weksle in blanco, upewnij się, że widnieje na nich klauzula „nie na zlecenie” lub inna równoznaczna.
4. Domagaj się dokumentów. Sprzedawca musi ci dać 1 egzemplarz umowy, wszelkie załączniki do niej, regulaminy promocji. Dokładnie przeczytaj umowę i załączniki do niej, włącznie z tym, co jest napisane „małym drukiem”.
5. Możesz odstąpić od umowy. Masz na to 14 dni od otrzymania towaru. Jeśli sprzedawca cię o tym nie poinformował, termin wydłuża się do 12 miesięcy. Po wysłaniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy, musisz w ciągu 14 dni na własny koszt odesłać produkt. Nie powinieneś go w tym czasie używać – jeśli go uszkodzisz albo zniszczysz oryginalne opakowanie, firma może cię obciążyć kosztami za obniżenie wartości. Przed wysłaniem zrób fotografię.
6. Wadliwy produkt możesz reklamować. Jeśli sprzęt się zepsuje albo zniszczy (oczywiście nie z twojej winy), możesz żądać od sprzedawcy naprawy lub wymiany towaru, obniżenia ceny, a nawet gdy wada jest istotna – zwrotu pieniędzy. Na reklamację w ramach rękojmi masz 2 lata od daty zakupu.
Rzecznik Konsumentów
Rzecznik Konsumentów, to osoba, której głównym zadaniem jest reprezentowanie interesów konsumentów oraz ochrona ich praw. Rzecznik Konsumentów działa jako mediator między konsumentami a przedsiębiorcami, pomagając w rozwiązywaniu sporów i skarg związanych z zakupami i usługami konsumenckimi.
Do podstawowych zadań Rzecznika Konsumentów należy:
- zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów;
- składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów;
- występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;
- współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami UOKiK, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi;
- wykonywanie innych zadań określonych w ustawach lub przepisach odrębnych.
- Udziela porad i informacji
- Wspomaga w rozwiązywaniu sporów
- Reaguje na skargi i doniesienia
- Monitoruje rynek i podejmuje działania prewencyjne
- Współpracuje z innymi instytucjami i organizacjami
- Działa na rzecz zmian w prawie
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) to instytucja, która działa w celu monitorowania i regulowania konkurencji na rynku oraz ochrony interesów konsumentów. Takie organizacje istnieją w wielu krajach, a ich zadaniem jest zapewnienie uczciwej konkurencji między przedsiębiorstwami oraz ochrona praw i interesów konsumentów.
W przypadku wątpliwości co do uczciwości promocji możesz skontaktować się w tej sprawie telefonicznie, mailowo lub napisać list. Poniżej dane kontaktowe:
- Porady dla konsumentów: tel. 801 440 220 lub 222 66 76 76
- poniedziałek – piątek godz. 10:00 – 18:00 opłata wg taryfy operatora
- e–mail: porady@dlakonsumentow.pl
- Strona internetowa: Odwiedź stronę internetową Rzecznika Konsumentów, która jest uruchomiona przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Na tej stronie znajdziesz formularz kontaktowy, w którym można zgłaszać swoje pytania lub skargi.
- Poczta tradycyjna: Możesz napisać list ze swoim pytaniem lub skargą i wysłać go na adres: Biuro Rzecznika Konsumentów, ul. Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Wnioski z Spotkania
Spotkanie z seniorami w Rejowcu Fabrycznym stanowiło istotne wydarzenie edukacyjne, które pozwoliło uczestnikom poszerzyć wiedzę na temat ochrony konsumentów. Fundacja REYBUDHELP, poprzez swoje inicjatywy, efektywnie przyczynia się do podnoszenia świadomości seniorów na temat ich praw oraz skutecznych metod unikania oszustw. Ochrona konsumentów staje się coraz bardziej istotnym elementem życia codziennego, a wiedza na ten temat jest kluczowa dla zachowania bezpieczeństwa podczas zakupów i korzystania z różnych usług.
Projekt realizowany ze środków pozyskanych w ramach projektu grantowego „Wzmacniamy Europę SPLOTowymi wartościami” współfinansowanego ze środków Programu Komisji Europejskiej CERV „Obywatele, równość, prawa i wartość” na lata 2021-2027. Więcej o projekcie można przeczytać na stronie internetowej sieci SPLOT:
W poniższym wpisie można znaleźć więcej informacji na temat projektu oraz pobrać materiały edukacyjne używane podczas tego szkolenia.
